Workshop: “Dromenvanger”

Twaalf heilige nachten

Sinds de synode van Tours in 567 wordt de tijd tussen 25 december en 6 januari officieel de ‘Twaalf heilige dagen’ genoemd. Tel je 25 december en 6 januari als één dag of tel je een van beide niet mee, dan kom je op 12 nachten. Tel je de kerstnacht als eerste heilige nacht, dan zijn er 13 heilige nachten. Iedere nacht symboliseert een maand en je kunt deze dagen verbinden met de sterrenbeelden van de dierenriem: een jaar in een notendop. In het midden van de heilige nachten valt het feest van Oud en Nieuw. Het draaipunt waarin het verleden en toekomst samen vallen in het nu.

De twaalf nachten waren al een begrip bij onze verre voorouderen. Deze heidenen kenden geen nieuwjaarsdag. Zij vierden de overgang van het oude in het nieuwe jaar met een feestperiode van twaalf dagen en nachten. Zeer waarschijnlijk is Oud & Nieuw zelfs het oudste feest ter wereld dat in verschillende tradities op evenzovele verschillende wijzen wordt gevierd. Bij de Germaanse volkeren lag het hele maatschappelijke leven gedurende die twaalf dagen en nachten stil. Gebeurde dit niet, dan geloofde men dat dit ongeluk bracht. Ook tussen vijanden heerste in deze dagen een wapenstilstand, die vaak zelfs wettelijk verplicht was, en in de huishoudens gold het als het oproepen van onheil, wanneer men tijdens deze twaalf dagen en nachten de was deed, brood bakte of peulvruchten at.

De twaalf dagen tussen Kerst en Driekoningen heetten in vroegere eeuwen ook wel lotdagen. Om de toekomst te kennen begaf men zich tijdens deze dagen zwijgend naar een wegenkruis­ punt waar men luisterde en lette op voortekens die zowel het weer als ook andere gebeur­ tenissen aanduidden. Het woord ‘lot’ duidt hier niet op noodlot, maar wordt gebruikt in de oude betekenis van ‘luister’. Elke nacht gaf een voorspelling voor een van de komende twaalf maanden. Dromen tijdens de Twaalf heilige nachten zouden hetzelfde voorspellende karakter hebben.

– Calista van Amerongen